Akü Nedir ?

Akü nedir?

Genel olarak akü, elektrik enerjisini (şarj=doldurma yoluyla) depo eden ve gerektiğinde bu enerjiyi (boşaltma=deşarj yoluyla) kullanıma veren elektro-kimyasal bir aygıttır. Aküleri şarj-deşarj şekline göre sınıflandırabiliriz.

Örneğin;
– Uzun süreli sabit akım çekilerek boşaltılan aküler (sabit tesis=stasyoner)

– Kısa süreli yüksek akım çekilerek boşaltılan aküler (marş aküsü=starter)

– Hareket eden cihazları çalıştıran aküler (cer=traksiyoner aküler)

– Sürekli şarj-deşarj edilen aküler (derin döngülü-deep cycle)

Bunların dışında daha detaya girerek sınıflandırma da yapılabilir. Örneğin çift maksatlı kullanılan aküler (hem start amaçlı hem stasyoner amaçlı,), enerji kesildiğinde geçişi sağlayan aküler, vb.. buna örneklerdir.

Akü uzun süre deşarj durumda beklerse ne olur?

Plaklarda ‘sertleşme’ diye bilinen sülfatlaşma oluşur. Sülfatlaşan plaklar şarj tutma yeteneğini kaybeder. Bunun sonucu akü iş görmez hale gelir. Eğer akü şarjlı durumda iken de uzun süre kullanılmadan bekletilecekse 2-3 ayda bir şarj edilmelidir.

Akümde şişme var, nedeni nedir?

Aküler aşırı şarj edildiği zaman veya çok sıcak ortamda (25 ⁰C’ın üzerinde) çalıştığı zaman akünün içinde aşırı reaksiyon meydana gelir. Bu durum iç basıncı aşırı derecede yükseltir ve sonunda deformasyon (kutu ve kapak kısmında şişmeler) meydana gelir.

Derin Döngülü (Deep Cycle) akü nedir, diğer akülerden farkı nedir?

Derin Döngülü Akü kabaca, sürekli olarak doldur-boşalt (charge-discharge) yapılabilen aküdür. Yapısı itibariyle bu tür kullanıma uygun olduğundan her gün şarj ve deşarj altında çalışırlar. Bu akülerde bulunması gereken bazı önemli özellikler; plakların ızgaraları daha kalın ve sağlam olmalıdır, ızgara figürleri homojen, bağlantı köprüleri sürekli akım geçişine uygun kalınlıkta olmalı, plakların fiziksel ve kimyasal yapısı dökülmeye (shedding) karşı dayanıklı olmalıdır. Seperatörler de fiziksel olarak sağlam ve geçirgenlik (porozite) kabiliyeti yüksek olmalıdır. Sulu derin döngülü akülerde omurga genişlikleri plak şişmelerine karşı yeterli derinlikte olmalıdır. Aksi halde elektrolit sirkülasyonu sağlıklı bir şekilde oluşamaz.

Derin Döngülü (Deep Cycle) Akülerde Teknoloji Farklılıkları (AGM-JEL-SULU)?

Günümüzde yanlış bir kabul vardır, bu da; “Yalnız Jel Akülerin Derin Döngülü olabildiği” düşüncesidir. Bu doğru bir bilgi değildir, Sulu ve AGM aküler de derin döngülü olabildiği gibi her Jel akü de derin döngülü değildir. Burada özellikle vurgulamamız gereken nokta; gerçek derin döngülü AGM akülerin derin döngülü JEL akülerle aynı performansı verebildiğidir. Ancak her AGM akü derin döngülü değildir. Bu noktada imalatçının kullandığı teknoloji ve güvenilirliği çok önemlidir. Sulu akülerde çok yüksek döngü sayısı elde eden üreticiler vardır. Amerikan Trojan bunlardan biridir. Sulu derin döngülü aküler bazı bakımlardan bakımsız akülere göre daha dayanıklıdır. Örneğin aşırı şarja karşı mukavemeti daha yüksektir.

Jel aküler nasıl kullanılmalı ve şarj edilmeli?

Özellikle Derin Döngülü (Deep Cycle) kullanımlarda (Temizlik makinaları, Golf arabaları, Engelli araçları, Hava platformlar, vs..) aküler her seferinde mutlaka tam şarj edilmelidir. Tam şarj olmadan kesinlikle kullanılmamalıdır. Lütfen şarj işlemi için akünüzün kullanma talimatını inceleyiniz (Şarj gerilimi, şarj akımı, ortam sıcaklığı, vs..)

Kuru Tip Aküleri kullanırken nelere dikkat etmeliyiz?

* Akünün yüzeyi her zaman temiz ve kuru olmalı.

* Akü kullanım kılavuzuna uygun olarak şarj edilmelidir.

* Akü, deşarjdan sonra her seferinde gecikmeden tam şarj edilmelidir. Tam şarj edilmeden kesinlikle kullanılmamalıdır. Bu durum aküde sülfatlaşma ve kapasite kaybına sebep olur.

* İdeal ortam sıcaklığı 25⁰C dir. Her +10 ⁰C lik artış akünün ömrünü %50 oranında azaltır.

* Kaliteli bir şarjör kullanınız.

Solar uygulamalarda akü kapasite seçimi nasıl yapılmalıdır?

Yapılan deneyler ve araştırmalar göstermiştir ki; akülerin optimum performans (ömür ve toplam enerji) verdiği deşarj seviyesi %50’dir (50% DOD). Buna göre, toplam tüketim ne ise akü kapasitesi onun iki katı olarak seçilmelidir. Örneğin bir aydınlatma lambasının günlük tüketimi 50 Ah ise seçilecek akünün 100 Ah olması gerekir ki akü hem ömür hem de enerji performansı bakımından maksimum verimi sağlasın.

Sülfatlaşma nedir? Sülfatlaşmadan korunma yolları nedir?

Sülfatlaşma kısaca, akü plaklarında oluşan korozyondur ve plakların enerji depolamasına engel olur. Sülfat kristalleri deşarj sürecinin doğal bir sonucu olarak elektrolitten ayrılarak plak yüzeyine tutunurlar. Bu tutunma akünün şarj edilmesiyle sona erer ve aynı kristaller plaklardan ayrılarak tekrar elektrolite karışır. Bu çift yönlü hareket, akü şarj ve deşarj olduğu sürece tekrarlanır. Sülfat kristalleri aynı zamanda sülfatlaşma arızasının da kaynağıdır. Eğer kristaller plak yüzeyinde uzun süre kalırsa sertleşmekte ve plaklara daha fazla kaynamaktadır. Bu duruma plaklar işlevlerini (enerji depolama) yerine getirememekte ve sonuçta akü kapasite kaybetmekte, çalışmamaktadır. Akülerin sürekli derin deşarja tabi tutulması ve yüksek çalışma sıcaklığı da sülfatlaşmayı hızlandıran etmenlerdir. Sülfatlaşmayı önleyen en önemli şey akünün deşarj vaziyette bekletilmemesi ve mümkün olduğunca erken (hemen) şarj edilmesidir. Kurşun-Asit akülerde hafıza etkisi (memory effect) yoktur. Bu sebeple şarj için akünün tamamen boşalması beklenmemelidir. Bunun yanında uygun ortam sıcaklığı ve derin deşarjdan kaçınmak, sülfatlaşmanın önlenmesine yardımcı olacaktır.